اجزاء قیر
از آنجا كه قیر پسمانده نفت خام می باشد اجزاء سازنده آن نیز همانند نفت خام می باشد. تنها تفاوت درصد این تركیبات یا اجزاء در قیر در مقایسه با نفت خام می باشد. دلیل آن این است كه فرایند پالایش نفت خام تنها یك فرایند جداسازی فیزیكی به دلیل اختلاف نقطه جوش اجزاء نفت خام می باشد. از طرفی مرحله دوم تقطیر نفت خام نیز در فشار پایین انجام می شود تا از دماهای بالا كه باعث تخریب و تغییر ساختار نفت خام می شود جلوگیری شود. در این فرایند احتمال انجام واكنشهای شیمیایی بسیار پایین می باشد.
در نفت خام سه دسته از مواد بطور كلی وجود دارند:
1. پارافین ها: هیدروكربنهای اشباع خطی یا شاخه ای بدون ساختار حلقه ای
2.نفتن ها: هیدروكربنهای اشباع یك یا چند حلقه ای با یك یا چند شاخه فرعی پارافینی كه هیدروكربنهای آلیسیكلیك نیز نامیده می شوند.
3.آروماتیك ها: هیدروكربنهای دارای یك یا چند حلقه آروماتیك بنزنی، نفتالنی و فنانترونی كه توسط حلقه های نفتنی یا شاخه های پارافینی به یكدیگر متصل شده اند.
معمولا مواد هیدروكربنی كشف شده در طبیعت بیشتر از تركیبات پارفینی تشكیل شده و مقداری نیز آرواتیك داشته باشند در زمره نفت خام معمولی قرار می گیرند. اگر بصورت مخلوطی یكسان از هر سه دسته باشد نفت سنگین نامیده می شود. اگر هیدروكربن استخراجی عمدتا از تركیبات نفتنی تشكیل شده باشد آن را قیر یا زفت (tar) می نامند
در مورد نفت خام اینگونه مواد موجود در آن به صورت چهار جزء تركیبات اشباع ها، آروماتیكها، رزین ها و آسفالتن ها (Saturates, Aromatics, Resins and Asphaltenes, SARA) تعریف می شوند. همانطوركه از نام این مواد انتظار می رود اشباع ها شامل هیدروكربنهای سیر شده می باشند، و آروماتیكها دارای حلقه های ساده می باشند. در مورد رزینها و آسفالتنها شرایط تا اندازه ای متفاوت می باشد. این دو دسته از مواد دارای ساختارهای شیمیایی مشابه بوده و رزینها قابل تبدیل به آسفالتن می باشند. در واقع، رزینها قابلیت تبدیل به منومرهای آسفالتنی می باشند و منومرهای آسفالتنی نیز قادر به تجمع با یكدیگر و تشكیل خوشه های آسفالتنی می باشند. بسته به اینكه درصد مواد در نفت خام چگونه باشد نوع نفت خام تعریف می شود و بطور مسلم نوع قیر مربوطه نیز متفاوت خواهد بود . این تركیب درصدها از آن جهت اهمیت دارد كه بر چسبندگی مواد قیر به مصالح سنگی و خواص آسفالت نهایی اثر شایانی دارد.
قیر به دست آمده از نفت خام ماده هیدروكربنی است كه از 88%-82 كربن، 11%-8 هیدروژن، 6%-0 گوگرد، 1.5%-0 اكسیژن و 1%-0 نیتروژن تشكیل شده است. این درصد عناصر كلا از هر چهار جزء قیر نتیجه می شوند. جهت جداسازی اجزاء قیر از روشهای زیر می توان استفاده كرد:
1. استخراج با حلال
2. جذب سطحی بر روی ذرات جامد ریز و صاف كردن بخش های جذب سطحی نشده
3. كروماتوگرافی
4. تقطیر مولكولی به همراه یكی از روشهای پیش گفته شده.
